.png)
Top 10 mẫu cà phê xuất sắc nhất Vietnam Amazing Cup 2025 lần đầu tiên được giới thiệu tại Hội chợ Quốc tế Công nghiệp thực phẩm ANUGA 2025 (Đức) như lời khẳng định vị thế của cà phê Việt Nam tại thị trường châu Âu. Ông Lê Đức Huy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Simexco Daklak, chia sẻ: “Việc đưa những mẫu cà phê đặc sản đạt giải cao nhất Vietnam Amazing Cup đến với ANUGA, một sự kiện thương mại thực phẩm toàn cầu, có ý nghĩa chiến lược trong việc nâng tầm thương hiệu cà phê Việt Nam, khẳng định chất lượng và bản sắc riêng biệt của Robusta Việt trên thị trường thế giới”.
Những doanh nghiệp như Simexco rất phấn khởi khi ngành cà phê Việt Nam đang trải qua một giai đoạn tăng trưởng ấn tượng, với kim ngạch xuất khẩu 9 tháng năm 2025 đạt 6,98 tỉ USD, tăng 61% so với cùng kỳ (theo Cục Xuất Nhập khẩu). Trong cơ cấu xuất khẩu, Robusta giữ vai trò chủ đạo với gần 950.000 tấn, mang về 4,9 tỉ USD. Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi giá xuất khẩu bình quân tăng mạnh cũng như nguồn cung từ các đối thủ lớn như Brazil và Indonesia bị ảnh hưởng bởi El Niño.
Robusta được sử dụng chủ yếu để sản xuất cà phê hòa tan, cà phê Espresso và đồ uống đá. Nhờ tình yêu với thức uống đặc biệt này, chiến lược đẩy mạnh chế biến sâu trở thành một điểm sáng lớn của ngành xuất khẩu cà phê Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu cà phê chế biến của Việt Nam đạt hơn 1,18 tỉ USD trong 9 tháng năm 2025, tăng 63%.
Về xu hướng này, ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, cho biết những năm gần đây, doanh nghiệp FDI đang tăng đầu tư xây dựng nhiều nhà máy sản xuất các sản phẩm cà phê chế biến để phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu. Trong đó, có những cái tên nổi tiếng như Nestlé Việt Nam (Thụy Sĩ), Tata Coffee (Ấn Độ), Iguacu (Nhật), URC (Philippines), Instanta (châu Âu)... Doanh nghiệp FDI đẩy mạnh đầu tư vào ngành cà phê Việt Nam để tận dụng 2 lợi thế là vùng nguyên liệu và việc Việt Nam tham gia một loạt hiệp định thương mại tự do, mức thuế đã được giảm về 0%.
Cơ cấu các chủng loại cà phê xuất khẩu cũng đang chuyển dịch theo hướng gia tăng tỉ trọng sản phẩm chế biến sâu như cà phê hòa tan và rang xay. Sự chuyển dịch này không chỉ nâng cao giá trị gia tăng cho cà phê Việt Nam mà còn mở ra dư địa lợi nhuận bền vững hơn. “Việt Nam dần trở thành trung tâm chế biến sâu về cà phê khi nhiều tập đoàn tiếp tục đầu tư để mở rộng dây chuyền làm sản xuất, chế biến sâu”, lãnh đạo của Simexco Daklak cho biết.
Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam dự báo cả năm 2025 Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,5 triệu tấn cà phê với kim ngạch trên dưới 8 tỉ USD. Việc Mỹ áp thuế đối ứng 50% với hàng hóa Brazil được xem là cơ hội lớn để cà phê Việt Nam giành thêm thị phần tại thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới này.
Thế nhưng, về dài hạn, Brazil đang trên đường vượt qua Việt Nam và trở thành nhà sản xuất Robusta lớn nhất thế giới. Với các tiến bộ kỹ thuật, chính sách phát triển bền vững và khả năng tưới tiêu hiệu quả (ước tính 71% diện tích Robusta ở Brazil hiện đang được tưới tiêu), Brazil dự kiến sản lượng Robusta sẽ đạt 24,7 triệu bao (60 kg/bao) vào năm 2025. Trong khi đó, Việt Nam vẫn gặp khó khăn vì sản xuất manh mún, chủ yếu do các hộ nhỏ lẻ cung cấp, thiếu trang trại lớn cho đầu tư chế biến sâu. Năng suất bình quân của Việt Nam chỉ đạt 3-4 tấn/ha, thấp hơn nhiều so với 7-8 tấn/ha của các hợp tác xã quy mô lớn ở Brazil.
Robusta, với khả năng chịu đựng vượt trội về nhiệt độ, hạn hán và sâu bệnh so với Arabica, ngày càng trở nên hấp dẫn trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang đe dọa sản xuất cà phê truyền thống. Cà phê Robusta nổi tiếng chủ yếu từ các vùng trồng tại Tây Nguyên, đặc biệt là Buôn Ma Thuột ở Đắk Lắk, được công nhận là “kinh đô cà phê”. Thế nhưng, sự dẻo dai của cà phê Robusta vẫn không giúp được ngành cà phê Việt Nam giảm bớt thách thức từ những yêu cầu chuẩn hóa chất lượng để đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu bền vững.
Quy định chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) và câu chuyện thuế đối ứng từ Mỹ sẽ là những yếu tố then chốt định hình bức tranh xuất khẩu cà phê Việt Nam trong thời gian tới. Không phải vô cớ khi Simexco kỳ công đem đến ANUGA nền tảng số VR giúp khách hàng quốc tế có thể tham quan dây chuyền sản xuất và truy xuất nguồn gốc sản phẩm từ xa; trình diễn demo quảng bá chứng nhận EUDR… Màn trình diễn này chứng minh rằng sản phẩm của Simexco đủ tiêu chuẩn bền vững để vào thị trường châu Âu.
Theo kết quả khảo sát do Forest Trends phối hợp với TAVINA thực hiện trên 95 hộ trồng cà phê tại Tây Nguyên và Sơn La, việc đáp ứng quy định EUDR đang đặt ra nhiều thách thức cho các nông hộ. Nông hộ hiện chiếm hơn 95% tổng nguồn cung cà phê của Việt Nam, nhưng phần lớn diện tích cà phê của hộ sản xuất hiện nay đều nhỏ lẻ, phân tán và thiếu tính pháp lý rõ ràng.
Đặc biệt, với việc thị trường EU chiếm 40% kim ngạch xuất khẩu cà phê, việc tuân thủ EUDR không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để ngành cà phê Việt Nam tái cấu trúc theo hướng bền vững hơn. Ông Tô Xuân Phúc, Giám đốc Chương trình Chính sách, Tài chính và Thương mại rừng của Forest Trends, nhận định, để làm được điều đó, cần sự phối hợp đồng bộ giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước. Không thể đòi hỏi nông hộ tự thân vận động trong một cuộc chuyển đổi lớn như thế. Doanh nghiệp cần vào cuộc thực chất hơn, không chỉ dừng lại ở khâu bao tiêu hay thu mua sản phẩm.
Để duy trì vị thế, các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê cho rằng cần giải quyết bài toán nâng cấp năng lực chế biến, chuẩn hóa chất lượng và xây dựng thương hiệu quốc gia. Việc tập trung vào các sản phẩm riêng như Robusta và giới thiệu cà phê không chỉ là thức uống mà còn là giá trị văn hóa có thể giúp cà phê Việt Nam được nhận diện rộng rãi hơn.
Nguyễn Kim
