Từ ngày 01/01/2026, hơn 5 triệu HKD trên cả nước sẽ không còn nộp thuế theo phương pháp khoán, chuyển sang nộp thuế theo phương thức kê khai.
Quy định này không chỉ thay đổi về phương pháp quản lý thuế, mà còn được xem là "cú hích" để các HKD phát triển mạnh mẽ hơn, mạnh dạn trở thành doanh nghiệp. Mục tiêu là để các hộ hoạt động minh bạch, hiệu quả, dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn hơn, qua đó mở ra chặng đường phát triển mới.
Tại Talkshow "Từ 01/01/2026, hộ kinh doanh nộp thuế sao cho thuận lợi?" được tổ chức ngày 28/10/2025, đại diện các ban, ngành trao đổi câu chuyện thực tế từ chính các HKD đang chuyển mình, đồng thời phân tích những khó khăn, vướng mắc và các chính sách hỗ trợ từ cơ quan thuế và ngân hàng.
Talkshow "Từ 01/01/2026, hộ kinh doanh nộp thuế sao cho thuận lợi?" được tổ chức ngày 28/10/2025. Ảnh chụp màn hình.
|
Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?
Ông Nguyễn Tiến Dũng - Phó Cục trưởng Cục Thuế TPHCM cho biết các HKD, đặc biệt là nhóm quen ghi chép thủ công như người cao tuổi hoặc tiểu thương ở chợ truyền thống, cần có sự thay đổi về 3 mặt:
Về nhận thức, phải nắm rõ chủ trương của Nhà nước về việc bỏ thuế khoán, chuyển sang kê khai nhằm tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng và góp phần vào chương trình chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, ngành thuế phải nắm vững các chính sách thuế liên quan như quy định về hóa đơn điện tử (đặc biệt là hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền), chế độ kế toán hộ, và quy định về kê khai, nộp thuế.
Về công cụ và phương tiện, người nộp thuế cần trang bị các công cụ cần thiết như điện thoại thông minh, máy tính, máy in và các phần mềm ứng dụng. Phải lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử và tư vấn thuế uy tín để hỗ trợ trong việc sử dụng hóa đơn, làm sổ sách kế toán, kê khai và nộp thuế.
Về kỹ năng, người nộp thuế phải nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ như sử dụng hóa đơn điện tử, chữ ký số, phải biết cách ghi chép sổ sách kế toán, biết kê khai nộp thuế và sử dụng các ứng dụng của ngành thuế (như eTax Mobile) hoặc Cổng dịch vụ công quốc gia.
Ảnh chụp màn hình.
|
Khi được hỏi về các bước ngành thuế Thành phố đang triển khai, ông Nguyễn Tiến Dũng cho biết Cục Thuế TPHCM đã xây dựng kế hoạch chi tiết để thực hiện Nghị quyết 198 của Quốc hội và Quyết định 3389 (ngày 06/10/2025) của Bộ Tài chính về đề án chuyển đổi này. Kế hoạch bao gồm 4 nhóm giải pháp chính:
Thứ nhất, chỉ đạo 29 Chi cục Thuế cơ sở rà soát, lập danh sách chi tiết các hộ khoán và phân loại theo 3 nhóm quy mô doanh thu: (1) Dưới 200 triệu đồng/năm; (2) từ 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng/năm; (3) từ 3 tỷ đồng trở lên. Giao nhiệm vụ cụ thể cho các Trưởng Chi cục Thuế và cán bộ thuế chịu trách nhiệm triển khai, đảm bảo chuyển đổi thành công toàn bộ hộ khoán trên địa bàn.
Thứ hai, tập trung vào tuyên truyền chính sách thuế hộ, hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, chế độ kế toán và kê khai nộp thuế. Xây dựng các nội dung tuyên truyền và đăng tải hàng ngày trên các trang truyền thông của Cục Thuế. Phối hợp với cơ quan truyền thông, đơn vị tư vấn thuế, nhà cung cấp dịch vụ tổ chức các buổi tọa đàm, tập huấn, đối thoại trực tiếp tại các phường, xã, chợ, trung tâm thương mại.
Thứ ba, ký thỏa thuận hợp tác với các đơn vị cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử, tư vấn thuế. Đề nghị các đơn vị này miễn, giảm phí dịch vụ và phối hợp cử nhân viên xuống trực tiếp từng HKD để hướng dẫn, cài đặt ứng dụng và hỗ trợ kê khai.
Thành lập Tổ phản ứng nhanh bao gồm lãnh đạo Cục Thuế thành phố và cơ sở, thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận và tháo gỡ kịp thời mọi khó khăn, vướng mắc trong suốt quá trình trước, trong và sau chuyển đổi.
Ở góc nhìn từ HKD, bà Phan Thị Hồng Loan - Chủ hộ kinh doanh cà phê 2G nhìn nhận đây là bước chuyển đổi cần thiết, để các HKD "trưởng thành", không thể "trẻ hoài".
Tuy nhiên, bà Loan cũng chỉ ra những thách thức. Người chủ HKD sẽ phải tự đặt mình vào vị trí kỷ luật hơn, tập trung hơn để theo dõi lời lỗ, dòng tiền và phân biệt rõ ràng giữa tiền của mình và tiền của công ty để có thể ra được báo cáo.
Rào cản lớn nhất, theo bà Loan, chính là áp lực về tâm lý. Nhiều chủ hộ nhỏ, quen ghi chép thủ công, nay bị yêu cầu giấy tờ, sổ sách bài bản sẽ cảm thấy rất căng thẳng và sợ hãi sự đổi mới.
Khi chia sẻ về việc làm quen với hóa đơn điện tử, bà Loan cho biết thực tế "không quá đáng sợ như hình dung", nhưng giai đoạn đầu có nhiều rào cản: Phải mua phần mềm và đào tạo nhân sự quản lý làm gia tăng chi phí; vì HKD có trình độ học vấn và tuổi tác rất phong phú, việc tiếp cận công nghệ mới rất dễ sai sót, gây tâm lý áp lực.
Bà Loan nhấn mạnh điều cần thiết nhất để quá trình chuyển đổi dễ dàng là được đào tạo, hướng dẫn bài bản về quản trị dòng tiền. Khi được đào tạo tốt về tài chính, họ sẽ nhìn ra biên độ lợi nhuận, biết sản phẩm nào cần tối ưu, từ đó mọi thứ sẽ thuận lợi hơn.
Vai trò của ngân hàng trong hỗ trợ HKD chuyển đổi
Từ góc độ tài chính, ông Nguyễn Chánh Trung - Phó Giám đốc Khối khách hàng cá nhân, Ngân hàng Bản Việt (BVBank) đánh giá việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai là cơ hội lớn cho ngành ngân hàng. Khi HKD minh bạch hóa, họ có cơ hội phát triển bền vững hơn.
Về phía ngân hàng, ngoài việc cung cấp các giải pháp tài chính "may đo" theo từng ngành nghề, còn đồng hành trong việc quản lý dòng tiền, tối ưu chi phí. Khi HKD minh bạch về thuế, việc cấp tín dụng của ngân hàng sẽ diễn ra nhanh và an toàn hơn.
Giải quyết bài toán khó khăn về vốn khi HKD chuyển đổi do thiếu tài sản thế chấp hoặc hồ sơ vay, ông Nguyễn Chánh Trung cho biết BVBank đang thay đổi cách làm truyền thống.
Thay vì chỉ dựa vào tài sản bảo đảm, ngân hàng sẽ căn cứ vào dòng tiền minh bạch của HKD (chứng từ thuế điện tử, kê khai rõ ràng). Dựa trên quy mô, dòng tiền và doanh thu đóng thuế thực tế, ngân hàng sẽ cấp tín dụng, thậm chí không cần tài sản bảo đảm, giúp HKD tiếp cận vốn dễ dàng hơn.
Ngân hàng không chỉ cung cấp tài chính mà còn đồng hành cùng HKD trong quá trình chuyển đổi. Ngân hàng có các gói tín dụng bổ sung vốn lưu động và đầu tư tài sản cố định để mở rộng.
Đặc biệt, cung cấp giải pháp số hóa quản lý bán hàng giúp HKD quản lý doanh thu, chi phí, và đã tích hợp sẵn với cơ quan thuế để kê khai hóa đơn điện tử, kê khai thuế. Giải pháp này giúp khách hàng minh bạch, tiết kiệm chi phí, thời gian; đồng thời giúp ngân hàng dễ dàng đánh giá tín dụng và cấp vốn đúng với nhu cầu thực tế của họ, hỗ trợ họ phát triển bền vững.
Bức tranh chuyển đổi thuế tại TPHCM
Số liệu toàn quốc cho thấy có 18,500 hộ khoán đã chuyển sang kê khai, 133,000 hộ dùng hóa đơn từ máy tính tiền, bà Mai Thị Nghĩa Lê -Trưởng phòng Thuế cá nhân hộ kinh doanh và thu khác, Cục Thuế TPHCM đã cung cấp bức tranh toàn cảnh của TPHCM.
Số liệu tính đến 20/10/2025, Cục Thuế TPHCM (quản lý cả Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu) đang quản lý 363,000 HKD. Trong đó, có 345,000 hộ khoán và 18,000 hộ kê khai.
Phân nhóm 345,000 hộ khoán có: Nhóm 1 (Doanh thu < 200 triệu đồng) là 178,000 hộ; nhóm 2 (doanh thu từ 200 triệu đồng - 3 tỷ) là 164,000 hộ, nhóm 3 (doanh thu > 3 tỷ) là 3,000 hộ.
Kế hoạch chuyển đổi theo 3 nhóm này theo Đề án 3389:
- Nhóm 1 (<200 triệu): Theo dự thảo luật mới, nhóm này sẽ dưới ngưỡng chịu thuế. Tuy nhiên, họ vẫn phải thực hiện kê khai 1 năm 2 lần (đầu năm và cuối năm). Cục Thuế vẫn sẽ tổ chức tập huấn, hướng dẫn nhóm này.
- Nhóm 2 (200 triệu - 3 tỷ): Đây là nhóm chủ yếu chuyển đổi từ khoán sang kê khai. Cục Thuế đang tập trung vào các hộ từ 500 triệu đến 3 tỷ và đặt mục tiêu hoàn thành chuyển đổi trước ngày 31/12/2025.
- Nhóm 3 (> 3 tỷ): Nhóm này sẽ được tuyên truyền, vận động chuyển đổi lên doanh nghiệp và hưởng các chính sách ưu đãi.
Nhìn chung, chính sách bỏ thuế khoán và chuyển đổi HKD không chỉ là thay đổi mô hình quản lý mà còn là bước tiến về năng lực cạnh tranh, là mắt xích quan trọng trong mục tiêu tăng trưởng 2 con số của TPHCM và hiện thực hóa Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.
Cát Lam
